Zelluf doen.

“Nee papa mama, zelluf doen!”

Aldus ik, zo’n (ruim) twintig jaar geleden. Als jongste in het gezin (’89, met twee oudere zussen van ’87 en ’85) ging het mij vaak makkelijk af. Met het bedoel ik vrij veel. Mijn zussen baande de weg vrij voor mij. Zo kreeg ik nooit een eindtijd mee met stappen, als ik maar veilig thuis kwam (zo van: meefietsen met de groep). Zo hoefde ik soms dingen niet te doen terwijl Kim en Nicky vonden van wel (“meiden, Babette is pas tien!”), maar: tegelijkertijd wanneer ik niet mee mócht doen met m’n zussen was daar mama (“meiden, Babette is al tien – ze kan best meedoen!”) Mijn middelbare schoolkeuze was vrij simpel ook al was het drie kwartier met de bus: ik zou naar de havo gaan op het Goois Lyceum in Bussum. Kim en Nicky zaten daar ook en konden mooi mijn handje vasthouden. Verliefd? De beste tips kreeg ik van Kim en Nicky. Even een dipje tijdens mijn reis door Australië? Even contact met Kim en Nicky thuis (en dat het middenin de nacht in Nederland was, maakte hun niet uit).

Mijn plek in het gezin vond ik fijn, en nog steeds. Maar wat zegt jouw plek in het gezin over jou als persoon? Hoeveel onderzoeken er wel niet zijn gericht op de voor- of nadelen van jouw plek in het gezin. Zo zou de jongste in het gezin “de leukste thuis” zijn, en de beste grappen maken. De oudste in het gezin is het meest succesvol (waarbij ik succesvol nogal een relatief begrip vind, want wanneer ben je succesvol?), en minder grappig: maar wel een aanzienlijk hoog verantwoordelijkheidsgevoel. Ik hoor je denken: de middelste dan? Nou, de middelste in het gezin is volgens onderzoek vrijwel altijd de dupe – als tussenpersoon.

Nu zal iedere jongste uit het gezin bovenstaand onderzoek beamen: “Ja, ik ben sowieso de grappigste thuis!” want hoe leuk is dat, dat onderzoek dat uitwijst. Ik niet, ik ben het er stiekem niet mee eens – en ja, dat durft ik best openbaar te maken. Bij ons thuis heb ik, vanaf het moment dat ik het me kan herinneren tot zeg maar eh, nu, altijd stuk gelegen (in de zin van dubbel van het lachen, gierend, met buikpijn rollend over de vloer, dat soort taferelen) om mijn middelste zus. Jawel, ik herhaal: middelste zus.

Zo waren er om de haverklap echte “Nicky – momenten”, die ook echt zijn omgedoopt tot Nicky momenten. Wat zijn dat voor momenten? Gekkigheid, ongelukkige samenloop van omstandigheden – verhalen die te grappig lijken om waar te zijn (maar toch echt gebeurd zijn, ik was er 9 van de 10 keer bij). Het werd steeds gekker. Een zwaan die op ooghoogte op je af komt vliegen tijdens het uitlaten van de hond, waarbij een soort James Bond – koprol/manoeuvre de enige manier leek om hem te ontwijken. Een vrouw die in de bus in onverstaanbaar gebrabbel piept en kreunt of je asjeblief d’r beha even los wil maken, omdat ze het benauwd heeft. Ik kan nog even doorgaan – sterker nog, ik kan er een heel boek over schrijven.

Onze ouders hebben geprobeerd ons altijd zo veel mogelijk verantwoordelijkheidsgevoel bij te brengen. Dat wil zeggen: maak vooral je eigen keuzes, maar aanvaard ook de gevolgen. Wil je je kleedgeld in één keer uitgeven aan een Pepe Jeans broek? Prima. Maar dan kun je de rest van de 3 maanden niks kopen. Nu is dit een vrij simpel voorbeeld, wat jaar in jaar uit steeds groter werd naar mate wij ook ouder werden. Denk aan mijn reis naar Australië – ik was net achttien en mijn ouders hebben mij laten gaan. Als ik nu om mij heen kijk en ik zie meiden van achttien denk ik: ho ho, ga eerst nog meer even een paar keer vallen, opstaan, nog een keer vallen en dan gaan. Ik voelde me toen ik achttien was zeer volwassen maar achteraf denk ik mwah. (Ik ben nu vijfentwintig en eigenlijk nog steeds niet altijd even volwassen).  Toch voelde ik me op dat moment verantwoordelijk genoeg.

Een hoog verantwoordelijkheidsgevoel: onze oudste zus Kim spande de kroon. Ik denk dat het onderzoek dat uitwijst dat de oudste het meest verantwoordelijkheidsgevoel heeft nog het meest kloppend is. Kim was (en is) er altijd voor ons, als een soort tweede mama. Soms (op dat moment) vond ik dat heel vervelend. Zoals die ene keer dat ik een madonna piercing wilde, maar nog geen achttien was. Kim ging mee naar Amsterdam. Nee, niet om te laten zetten maar om te oriënteren: vragen stellen, boekjes mee. Ik moest een maand nadenken van haar en als ik het dan nog steeds wilde zou ze een maand later weer met mij mee gaan. Of ik het over een maand nog wilde? Weet je hoe lang een maand duurt! Ik heb boekjes meegenomen, thuis in de prullenbak gegooid en ben de volgende dag met mijn middelste zus teruggegaan naar Amsterdam om hem te laten zetten. Daar bleek dat middelste zussen ook het minst goed tegen naalden kunnen als ze in het gezicht van hun kleine zusje geprikt worden. Of was dat alleen Nicky, en toevallig omdat ik dit kleine zusje was? Kim was enigszins ‘teleurgesteld’ dat ik hem al had laten zetten: ook al had zij zelf ook 2 piercings in haar gezicht, elke piercing was goed doordacht. M’n ouders vonden m’n piercing trouwens verschrikkelijk. Ik heb hem er na een jaar uitgehaald ook. Nu ik bijna 10 jaar later nog steeds met een (mini) gat in mijn gezicht loop (rechts boven mijn lip) – had ik Kim haar verantwoordelijkheidsgevoel toch iets serieuzer moeten nemen – en meer moeten waarderen. Maar ja, achteraf hé. En zo erg valt dat gat nu ook weer niet op. 😉

Dat verantwoordelijkheidsgevoel is op andere momenten wat beter uit de verf gekomen. Zo hadden Nicky en ik nogal last van een vervelende jongen op de camping vroeger, in Frankrijk. Wij waren zo’n 10 en 12 jaar, en Kim al veertien. Hij was zo vervelend tegen ons, dat Kim in woede achter hem aan rende de hele camping over. Ik heb in de vijfentwintig jaar dat ik besta, nog nooit iemand zo benauwd zien kijken als dat jochie toen. Wat begon met een spectaculaire achtervolging, Kim met haar lange benen achter zo’n klein, vervelend ettertje aan: stagneerde ergens halverwege toen Kim hem te pakken kreeg. “Hoe durfde je wel niet mijn zusjes lastig te vallen, ik zal je leren!”  (ondanks dat Kim Nederlands tegen hem sprak, begreep hij het maar al te goed: dit was foute boel) Nou, daar ging die hoor.. Aan z’n kraag tilde Kim hem op: zo tegen de muur. Voetjes bungelend boven de grond en een ietwat benauwend ogend jochie. De boodschap was duidelijk. De kleine fransman heeft zich de rest van de dag opgesloten in de wc omdat hij zo bang was voor Kim. Lief hé, zo’n grote zus? 

Onderzoeken beweren van alles. Natuurlijk is het ergens verklaarbaar dat de oudste over het algemeen meer verantwoordelijkheidsgevoel heeft, zeker als er nog twee kleine onderdeurtjes van zusjes (of broertjes) onder hangen. De middelste zou altijd ‘de sjaak’ zijn: die past zich eeuwig aan, in alles. Ook dit klinkt in grote lijnen herkenbaar. Zo keek Nicky altijd met mij Pokémon, en als Kim achter de tv zat keek ze MTV mee. Nick vond alles prima – en speelde vaak mediator wanneer er even een irritatie of typische zussenruzie tussen mij en Kim was.

Maar, los van die onderzoeken is er zoveel meer. Er bestaat iets als karakter, voorkeur. Keuzes maken: dat kan iedereen. Wat vind je belangrijk in het leven, wat is voor jou succesvol zijn? Welke rol wil je graag binnen het gezin, en later.. Als je je eigen gezin hebt? Is dat een dure auto, mooi & groot huis, en alles kunnen kopen wat je wil – maar tegelijkertijd inleveren op (misschien wel) je sociale leven, omdat je daar geen tijd voor hebt? Of is gelukkig zijn, tijd voor je gezin hebben en modaal leven? Of wil je daar iets tussenin? Wil je ontwikkelen, ontmoeten, creëren, uitdagingen zien en aanpakken, of leef je liever het leven waarin alles is zoals het is, het komt zoals het komt en je gaat voor zekerheid?

Zo heb ik besloten om na vijf jaar uit de boeken geweest te zijn, toch weer een hbo studie op te pakken – die ik hopelijk dit jaar afrond met mijn Bachelor diploma Facility Management. En, na jaren besloten om deze blog te starten: schrijven is wie ik ben.

Zo heeft Nicky haar droom gevolgd en de keuze gemaakt om jaren terug Spaans te gaan studeren in Spanje, en heeft ze naast een talent voor sporten (en een afgeronde hbo opleiding Sport Management en Ondernemen) een geweldig muzikaal talent, wat zich uit via de mooie piano in haar woonkamer.

En Kim heeft na haar universitaire studie communicatiewetenschappen ervoor gekozen om te verhuizen naar Portland, waar ze inmiddels al weer een paar jaar woont, en maakt daar de mooiste dingen met haar creatieve tekentalent.

Want los van onze plek in het gezin, zijn ook wij gewoon mensen. Met passies, dromen, en doelen.

Mijn punt: ook al beweren onderzoeken van alles en zit er in grote lijnen een kern van waarheid in: los van jouw plek in het gezin, jouw plek in je familie, jouw plek op het werk, jouw plek in je vriendenkring, jouw plek in de groepsles op je sportschool, jouw plek… Waar dan ook: los van welke plek, ben je ook gewoon mens. En je hebt keuzes. Keuzes om te blijven wie je bent, keuzes om te veranderen. 

Maak die keuze. Al heb je die topbaan, staat er Algemeen Directeur op je visitekaartje, wat heb je eraan als je niet echt gelukkig bent? Gooi je visitekaartje weg, en maak een nieuwe. Zet er enthousiasteling op, of positieveling. En leef.

Uiteindelijk moet je het toch echt zelluf doen.